Το διαδίκτυο ως πηγή άντλησης ιατρικών πληροφοριών
Ιωάννης Δ. Παπαδημητρίου, Ιούνιος 2014
Αναμφισβήτητα το διαδίκτυο (internet) έφερε επανάσταση στην αναζήτηση και διάδοση ειδήσεων και γνώσεων σχεδόν επί παντός του επιστητού. Δεδομένης της ταχύτατης εξέλιξης της ιατρικής επιστήμης και της συνεχούς ανάγκης ενημέρωσης σε θέματα που σχετίζονται με την υγεία και τελικά με την ίδια τη ζωή μας, δεν θα ήταν δυνατόν, επομένως, να απουσιάζει από αυτό υλικό με ιατρικές πληροφορίες. Ο όγκος των πληροφοριών αυτών είναι βεβαιότατα τεράστιος και ο διαδικτυακός χάρτης είναι αχανής, με αποτέλεσμα ουσιαστικά την αδυναμία πρόσβασης σε κάποιες ιστοσελίδες ορισμένου περιεχομένου, εαν κάποιος αναζητά γενικές συμβουλές και δεν γνωρίζει εκ των προτέρων την ακριβή διεύθυνση (webadress), η οποία θα τον οδηγήσει στο συγκεκριμένο υλικό. Φυσικά υπάρχουν οι λεγόμενες "μηχανές αναζήτησης", ωστόσο το πρόβλημα είναι πως τα αποτελέσματα μιας αναζήτησης με γενικούς όρους είναι συχνά εκατοντάδες χιλιάδες (π.χ. η πρόσφατη αναζήτηση στο Google του όρου "χρόνια δυσκοιλιότητα" αποφέρει περίπου 200.000 αποτελέσματα!) και άρα είναι εξαιρετικά χρονοβόρο, κοπιαστικό και στην ουσία αδύνατον να προσπελαστούν όλα. Aκόμη, όμως, και σε μια ακραία περίπτωση πρόσβασης σε όλο το αναζητηθέν υλικό, η ποσότητα των πληροφοριών δεν θα καθόριζε και την ποιότητά τους. Επομένως, μια σωστή ενημέρωση πάνω σε ιατρικά θέματα προϋποθέτει τελικά τη γνώση αξιόπιστων φορέων, π.χ. εταιρειών, ενώσεων, οργανισμών, συλλόγων, κλπ., που είναι σε θέση να παρέχουν επιστημονικά τεκμηριωμένες και σωστές πληροφορίες μέσω του διαδικτύου.
Το σημαντικό θέμα, λοιπόν, που τίθεται είναι αυτό της αξιοπιστίας των ιστοτόπων, που σχετίζεται φυσικά με την αξιοπιστία των φορέων που διαθέτουν αυτές τις διευθύνσεις. Πολλές φορές, λόγω άγνοιας ή και απελπισίας, στην προσπάθειά τους να επιλύσουν το πρόβλημά τους, πολλοί ασθενείς λαμβάνουν ιατρικές πληροφορίες από αμφίβολης ποιότητας ιστοτόπους. Το αποτέλεσμα είναι το αντίθετο από το επιδιωκόμενο, δηλαδή περαιτέρω σύγχυση και άγχος, αφού συχνά οι πληροφορίες είναι και αντιφατικές μεταξύ τους.
Η έρευνα πάντως στο διαδίκτυο - και όχι μόνο - για ιατρικά θέματα πρέπει να επιδιώκεται από την πλευρά του ασθενή, διότι ο ενημερωμένος ασθενής είναι καλύτερος ασθενής και αντιμετωπίζει αποτελεσματικότερα το πρόβλημά του. Θα πρέπει, όμως, τουλάχιστον να συμβουλεύεται τον γιατρό του ή κάποιον άλλον ειδικό, ως προς τις κατάλληλες πηγές πληροφόρησής του. Η ημιμάθεια είναι χειρότερη από την αμάθεια, γι' αυτό καλό είναι να ενημερώνεται από πολλές αξιόπιστες πηγές, να διασταυρώνει τις πληροφορίες και να συζητάει εν συνεχεία με τον γιατρό τους προβληματισμούς του. Ο βασικός και κυριότερος στόχος είναι τελικά ο ασθενής να αντιμετωπίσει όσο γίνεται καλύτερα την κατάστασή του χωρίς να θέσει σε κίνδυνο την υγεία του.
Πάντως ένας βαθμός αβεβαιότητας σε κάποια ιατρικά θέματα υπάρχει ούτως ή άλλως και συχνά και μεταξύ έγκριτων διεθνών εταιρειών βρίσκει κανείς διαφοροποιήσεις ως προς τις κατευθυντήριες οδηγίες σε διάφορες παθήσεις. Αποτέλεσμα των διαφορετικών απόψεων καταξιωμένων διεθνώς επιστημόνων ή αναλύσεων διαφόρων μελετών είναι ότι σε αυτές τις οδηγίες συχνά αναφέρεται ο βαθμός συμφωνίας πάνω σε μία πρόταση-θέση και δίνονται συστάσεις διαφορετικής βαρύτητας σε επιμέρους θέματα. Αυτό, όπως είναι φανερό, περιπλέκει ακόμη περισσότερο την προσπάθεια του ασθενή να βρει τη σωστή απάντηση στα ερωτήματά του. Εξάλλου, η ιατρική είναι μια συνεχώς εξελισσόμενη επιστήμη, η αναζήτηση πληροφοριών πρέπει να είναι συνεχής, κάτι που ισχύει σήμερα μπορεί αύριο να αναιρεθεί βάσει νέων ερευνών, καινούρια φάρμακα έρχονται στο προσκήνιο, ενώ η τεχνολογία φέρνει διαρκώς επανάσταση στη διάγνωση και θεραπεία πολλών ασθενειών.
Επίσης, θα πρέπει πάντα κατά την αναζήτηση ιατρικών πληροφοριών να έχει κανείς στο νου του ότι ουσιαστικά δεν υπάρχουν ασθένειες αλλά ασθενείς, με αποτέλεσμα κάτι το οποίο είναι αναποτελεσματικό (ή και βλαπτικό!) σε κάποιον, σε άλλον να έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα, λόγω διαφορετικών χαρακτηριστικών, π.χ. γενετικού υπόβαθρου, άλλων συνοδών παθήσεων, καθημερινών έξεων (π.χ. κατανάλωσης αλκοόλ), διατροφής αλλά και ψυχικών παραγόντων. Αλλά και για τον ίδιο ασθενή πολλές φορές ένα φάρμακο σε μια συγκεκριμένη δοσολογία, μπορεί να είναι φαρμάκι σε μια άλλη υψηλότερη (ακόμη και το νερό σε τεράστιες ποσότητες προκαλεί δηλητηρίαση, π.χ. σε ψυχικά πάσχοντες που καταναλώνουν πολύ μεγάλες ποσότητες νερού).
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, ο γιατρός είναι τελικά αυτός που θα συζητήσει με τον ενημερωμένο ασθενή, θα αξιολογήσει τα δεδομένα με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του πάσχοντος ανθρώπου που έχει απέναντί του και θα δώσει την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Είναι λάθος ο ασθενής να λαμβάνει με δική του πρωτοβουλία φαρμακευτική αγωγή για τα συμπτώματά του (που μπορεί ενδεχομένως να οφείλονται σε μια επικίνδυνη ασθένεια), δηλαδή να προβαίνει από μόνος του στη λεγόμενη συμπτωματική θεραπεία, χωρίς να έχει προηγηθεί διερεύνηση της κατάστασής του. Μια τέτοια τακτική μπορεί να έχει ολέθριες συνέπειες για την υγεία του.
Είναι, όμως, σε κάθε περίπτωση σωστό και επιθυμητό να ενημερώνεται από αξιόπιστες πηγές του διαδικτύου και να συζητά με τον γιατρό του το πλάνο της θεραπείας του. Σε τελική ανάλυση θα πρέπει και ο ίδιος να συναινέσει σε μια διαγνωστική μέθοδο ή θεραπευτική αγωγή και κάθε φορά να είναι γνώστης των υπέρ και των κατά των εκάστοτε επιλογών του.
